آداب نوشیدن آب

نوشیدن آب در اثنای طعام فقط برای کسانی که گرم مزاجند جایز است زیرا نیاشامیدن و صبر نمودن بر عطش باعث ضرر و احتراق غذا می‌شود. تا عطش صادق و احتیاج به آشامیدن آب نشود، آب ننوشد.

عطش صادق هنگامی عارض فرد است که طبیعت در انهضام غذا بوده و نیاز به ترقیق و ایصال آن به سایر اعضا باشد و نیز هنگام رفع یبوست و ازاله و تسکین حرارت، عطش صادق عارض می‌شود.

در مقابل عطش صادق،
عطش کاذب قرار دارد و آن عبارت است از خلطی نمکین و یا غلیظ و یا شدیدالیبس که در معده دهانه آن مجتمع و چسبیده می‌گردد و طبیعت بدن برای شستن و دفع آن مواد، آب طلب می‌کند. آشامیدن آب در هنگام عطش کاذب بسیار مضر است و دفع آن به استنشاق هوای سرد و مضمضمه به آب خنک، اولی است.
اطبانوشیدن آب در بعضی اوقات را منع کرده اند و از آن جمله:
اول: نوشیدن آب در بین غذا یا بعد از آن فی الفور می‌باشد.
دوم: آشامیدن آب در حالت ناشتا است زیرا در آن هنگام معده خالی است و آب را بدون توقف با برودت فعلی به اعضای رییسه بدن اعنی قلب و مغز و کبد می‌فرستد و چنین آبی وقتی به قلب رسید خوف خاموش شدن حرارت غریزیه و مرگ ناگهانی است و چون به کبد رسید خوف حادث شدن بیماری استسقاست و چون به مغز رسید باعث سستی اعصاب می‌شود و هر چقدر آب سردتر باشد ضرر آن بیشتر است.
سوم: نوشیدن آب پس از حرکات زیاد و سنگین است زیرا در این اوقات اعضای بدن گرم می‌شوند و آب را فوراً از معده جذب می‌نمایند و جذب نمودن آب سرد قبل از شکسته شدن سورت برودت آن باعث برودت و اماته حرارت غریزی میشود.
چهارم: نوشیدن آب بعد از جماع است و همان دلیل مضرت نوشیدن پس از حرکات سنگین است.
پنجم: نوشیدن آب پس از حمام کردن است.
ششم: نوشیدن پس از خوردن غذای شور و بعد از غذای گرم زیرا باعث عفونت است.
هفتم: نوشیدن آب پس از خوردن شیرینی و میوه‌های آب دار زیرا اجتماع آب میوه‌ها و آب به جهت اختلاف جنسیت و تغایر خاصیت مستلزم فساد و حدوث بادهای خبیثه و ورم‌ها می‌شود، مخصوصاً اگر میوه‌هایی چون هندوانه خربزه و انگور باشد. اما شرب قبل از تناول میوه‌ها و خوردن میوه‌ها پس از نفوذ آب به سوی جگر اشکالی ندارد.
هشتم: اینکه نباید وقت خواب و یا برخواستن از خواب آب نوشید اگر قبل از خواب نیاز به شرب پیدا کرد احوط آنست که پس از نوشیدن مقداری بنشیند و سخن بگوید و سپس بخوابد.
نهم: آنکه در معده جمع نمودن آب چاه با نهر نشاید و اجتماع آن در معده محدث نفخ و قرقر است.
دهم: اینکه آب باید به تدریج نوشیده شود نه به سرعت.
یازدهم: گفته‌اند بر ظرف آب نفس نکشید و مانع از رسیدن بخار درون به آب شوید، همچنین نباید بر آب فوت کرد و نیز نباید آب را از ظرف سر تنگ نوشید و نیز نباید آب را از دور بر دهان کسی که آن را باز نموده فرو برد زیرا خوف بروز بیماریهای ریوی است بلکه باید لب را به ظرف آب گذاشته و آب بنوشد و نباید مانند حیوانات دهن در ظرف آب فرو برده آب بنوشد که مذموم است و منهی عنه است.
بهتر است از ظروف چینی و یا قدح سفالی صاف برای نوشیدن آب استفاده شود و آن ظرف اگر سفید باشد بهتر است چرا که اگر کوچکترین چیزی در آن باشد معلوم می‌گردد و خوب است شکل آن چنان باشد که قعر آن تنگ و دهانه آن گشاد باشد به طوری که آبی که در آن جا می‌گیرد زیاد به نظر آید و نفس را از ملاحظه آن سیری حاصل گردد. نیز نوشیدن آب در ظروف مسی محدث جزام است. دیگر اینکه باید آب را در شب نشسته و در روز ایستاده نوشید.

منبع
کتاب شرح مراتب طهارت جلد 2- شارح استاد صمدی آملی